Dylai marwolaeth babi cyn neu'n fuan ar ôl genedigaeth gael ei hadolygu gan yr ysbyty bob amser er mwyn deall cymaint â phosibl beth ddigwyddodd. Mae'r adolygiad hwn wedi'i gynllunio i'ch cefnogi chi ac aelodau eraill o'ch teulu i ddeall pam y bu farw eich babi. Mae hefyd yn gyfle i’r ysbyty ddysgu unrhyw wersi pe bai modd gwella’r gofal a gawsoch chi neu’ch babi.
Weithiau bydd ymchwiliad pellach, yn enwedig os gallai rhywbeth fod wedi mynd o’i le gyda gofal y GIG. Yn Lloegr gall hwn fod yn Ymchwiliad i Ddigwyddiad Difrifol y GIG (SII) neu’n ymchwiliad Cangen Ymchwilio i Ddiogelwch Iechyd (HSIB); yn yr Alban gall hwn fod yn Adolygiad o Ddigwyddiad Niweidiol Arwyddocaol y GIG (SAER).
Beth mae adolygiad yr ysbyty yn ei wneud?
Yn yr wythnosau ar ôl i’ch babi farw, bydd yr ysbyty yn cynnal cyfarfod adolygu i ddarganfod cymaint ag y gallant am yr hyn a ddigwyddodd a pham y bu farw eich babi. Bydd hwn yn cael ei gynnal gan dîm yr ysbyty ac fe'i gelwir yn gyfarfod adolygu ysbyty. Bydd y tîm adolygu yn:
- Edrych ar gofnodion meddygol, profion a chanlyniadau, gan gynnwys canlyniadau post mortem os ydych chi wedi cydsynio i un
- Siarad â'r staff dan sylw
- Ateb unrhyw gwestiynau neu bryderon a allai fod gennych
- Edrych ar ganllawiau a pholisïau
Efallai y bydd y tîm adolygu’n penderfynu bod angen i’r ysbyty newid y ffordd y mae staff yn gwneud pethau neu efallai y bydd yn canfod bod gofal da a phriodol wedi’i roi i’ch teulu.
Mae’n bwysig bod unrhyw gwestiynau neu bryderon sydd gennych am eich gofal yn cael sylw gan dîm adolygu’r ysbyty. Cyn i chi adael yr ysbyty, dylai staff roi gwybod i chi am y broses adolygu a gofyn a hoffech chi rannu eich safbwynt neu ofyn unrhyw gwestiynau am eich gofal. Er mwyn eich cefnogi i wneud hyn, dylai'r ysbyty roi cyswllt allweddol i chi.
Bydd eich cyswllt allweddol yn:
- Eich ffonio o fewn 10 diwrnod ar ôl mynd adref i'ch hysbysu eto am y broses adolygu
- Gofyn a hoffech roi eich barn i'r tîm adolygu neu os oes gennych unrhyw gwestiynau yr hoffech i'r adolygiad eu hateb
- Rhoi dewisiadau i chi ynglŷn â sut y gallech wneud hyn (ni ofynnir i chi fynychu cyfarfod adolygu tîm yr ysbyty yn bersonol ond i roi eich cwestiynau drwy eich cyswllt allweddol)
Rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi
Yn anffodus, gall gymryd sawl wythnos i gasglu'r holl wybodaeth sydd ei hangen ar gyfer proses adolygu. Os hoffech gyfarfod ag ymgynghorydd cyn cynnal yr adolygiad, gallwch drefnu hyn drwy eich cyswllt allweddol. Fodd bynnag, efallai na fydd gan yr ysbyty unrhyw wybodaeth bellach ynghylch pam y bu farw eich babi erbyn hynny.
Unwaith y bydd yr adroddiad adolygu wedi'i gwblhau, bydd ymgynghorydd yn trafod ei ganfyddiadau gyda chi. Gall yr ysbyty hefyd anfon yr adroddiad adolygu atoch drwy’r post neu e-bost os yw’n well gennych.
Mae Sands yn aelod o’r cydweithrediad sy’n datblygu a chefnogi’r PMRT, gan sicrhau bod lleisiau rhieni wrth wraidd unrhyw adolygiad o farwolaeth eu babi.
I gael rhagor o wybodaeth am y broses adolygu ysbyty PMRT, ewch i : https://www.npeu.ox.ac.uk/pmrt/information-for-bereaved-parents
Os oes pryder bod y gofal a gawsoch yn is na’r safon ddisgwyliedig o ofal GIG, a bod y gofal hwn wedi cyfrannu at farwolaeth eich babi, bydd ymchwiliad brys o’r enw Ymchwiliad i Ddigwyddiad Difrifol y GIG (SII yn Lloegr) neu Adolygiad o Ddigwyddiad Andwyol Arwyddocaol (SAER yn yr Alban) yn cael ei ddechrau. Mae hyn er mwyn i’r GIG allu bod yn agored ac yn onest gyda theuluoedd am unrhyw gamgymeriadau a dysgu o unrhyw ofal gwael i atal niwed neu farwolaethau yn y dyfodol. Dylai sefydliadau ystyried barn teuluoedd wrth benderfynu a oes angen SII ai peidio.
Digwyddiad difrifol yw marwolaeth neu niwed i glaf y penderfynir y gellir ei osgoi. Bydd marwolaethau mewn gofal mamolaeth a newydd-enedigol sy'n sbarduno SII neu SAER fel arfer yn cynnwys marwolaeth pan gyrhaeddodd y fam yn ystod y cyfnod esgor yn agos at ei dyddiad geni ond bu farw'r baban yn ddiweddarach ac yn annisgwyl naill ai yn ystod esgor, genedigaeth neu'n fuan ar ôl hynny. Yn Lloegr, bydd ymchwiliad annibynnol gan y Gangen Ymchwilio i Ddiogelwch Gofal Iechyd yn disodli rhai SIIs. Gweler isod.
Os bydd eich babi yn marw yn ystod neu ar ôl geni ar ôl 37 wythnos o’r beichiogrwydd, mae’n dod o fewn meini prawf ymchwiliad y Gangen Ymchwilio i Ddiogelwch Gofal Iechyd (Lloegr yn unig). Gyda'ch caniatâd, byddant yn cael gweld eich nodiadau mamolaeth a'ch cofnodion a byddant yn cynnal ymchwiliad i farwolaeth eich baban. Y gwahaniaeth hollbwysig rhwng ymchwiliad HSIB ac adolygiad ysbyty yw bod ymchwiliadau HSIB yn gwbl annibynnol ac nad ydynt yn cael eu rhedeg gan staff o'r Ymddiriedolaeth lle cafodd eich babi ei eni neu lle bu farw. Mae HSIB yn cael ei ariannu gan yr Adran Iechyd ond yn gweithio’n annibynnol.
Os byddwch yn rhoi caniatâd i’r ysbyty rannu eich rhif ffôn â HSIB, bydd ymchwilydd yn cysylltu â chi ymhen tua 4 wythnos i’ch gwahodd i siarad am eich profiad o ofal mamolaeth er mwyn clywed pethau o’ch safbwynt chi.
Os byddwch yn cydsynio i ymchwiliad HSIB, bydd yr ysbyty yn parhau i adolygu eich gofal gyda'r Offeryn Adolygu Marwolaethau Amenedigol. Fodd bynnag, ni fyddant yn parhau i gynnal ymchwiliad i ddigwyddiad difrifol.
Gellir dod o hyd i wybodaeth am HSIB yn benodol ar gyfer teuluoedd yma: www.hsib.org.uk/maternity/resources/trust-pack/
Yn ôl y gyfraith yn Lloegr, rhaid i Banel Trosolwg Marwolaethau Plant (CDOP) adolygu marwolaeth pob plentyn o faban newydd-anedig hyd at 18 mlwydd oed. Mae hyn er mwyn atal marwolaethau yn y dyfodol lle bo modd. Mae bron i 100 CDOP ar waith ledled y wlad, ac mae pob un yn atebol i’r bwrdd lleol diogelu plant. Maen nhw'n cynnwys cynrychiolwyr o ofal cymdeithasol, a'r heddlu yn ogystal â chrwneriaid a phediatryddion. Mae paneli'n cyfarfod sawl gwaith y flwyddyn i adolygu'r holl farwolaethau plant yn eu hardal. Ni roddir enwau'r plant a fu farw na'r gweithwyr proffesiynol sy'n ymwneud â'u gofal i'r paneli. Y prif bwrpas yw atal marwolaethau tebyg yn y dyfodol.
Nid yw Paneli Trosolwg Marwolaethau Plant yn cynhyrchu adroddiadau ar farwolaethau plant unigol, a dyna pam nad yw rhieni yn derbyn unrhyw wybodaeth gan y paneli am eu plentyn unigol. Mae'r paneli, fodd bynnag, yn cynhyrchu adroddiad blynyddol sy'n ddogfen gyhoeddus.
Dylai eich ysbyty fod wedi dweud wrthych os oedd marwolaeth eich babi yn cael ei hadolygu gan eich CDOP lleol. Os nad ydynt wedi gwneud hynny ac i ddod o hyd i fanylion cyswllt y CDOP yn eich ardal leol ewch i: https://www.gov.uk/government/publications/child-death-overview-panels-contacts
Mae Sands yn ymwneud yn agos â’r Cronfa Ddata Marwolaethau Plant Cenedlaethol, prosiect newydd a lansiwyd ar Ebrill 1af 2019, a fydd yn casglu'r holl wybodaeth am farwolaethau plant ledled Lloegr o CDOPs i gael darlun cenedlaethol o sut y gellir atal marwolaethau a gwella gofal i deuluoedd y dyfodol.
Pan fydd babi’n marw ar ôl ei eni mae’n rhaid i’r ysbyty, yn ôl y gyfraith, roi gwybod i’r crwner (neu’r procuradur ffisgal yn yr Alban). Ei waith ef neu hi yw sefydlu ble a phryd y bu farw'r baban a sefydlu achos marwolaeth mewn ystyr eang, ac a yw'n cael ei ystyried yn 'annaturiol'. Os yw'r crwner yn bryderus bod amgylchiadau marwolaeth y babi yn amheus, bydd yn agor ymchwiliad ac yna cwest o bosib. Gall y crwner wedyn ysgrifennu adroddiad am bryder penodol os yw’n teimlo y gallai hyn atal marwolaethau yn y dyfodol.
Nid yw’n gyffredin i grwner agor cwest i farwolaeth babi newydd-anedig yn yr ysbyty, ond os bydd yn gwneud hynny, efallai y bydd angen post mortem arno. Yn yr achos hwn, ni ofynnir i rieni am eu caniatâd, ond dylai swyddfa’r crwner roi’r wybodaeth ddiweddaraf i rieni am unrhyw benderfyniadau a wneir. Fel rhieni, cewch y manylion ynghylch pryd a ble bydd y cwest yn cael ei gynnal. Mae’n bosibl y cewch eich galw i mewn fel tyst ac os felly bydd yn rhaid i chi fynychu’r cwest. Fodd bynnag, gallwch, ofyn unrhyw gwestiynau sydd gennych yn y cwest. Efallai y bydd gweithwyr proffesiynol eraill y gofynnir iddynt fod yn dystion.
Yng Ngogledd Iwerddon mae’n rhaid rhoi gwybod i’r crwner am unrhyw farw-enedigaethau yn ogystal â marwolaethau babanod newydd-anedig. Oherwydd ei fod yn cynnwys mwy o asiantaethau’r llywodraeth nag adolygiad ysbyty, ac felly mwy o gasglu gwybodaeth, gall cwest gymryd 6 i 12 mis neu fwy i’w gwblhau. Ar hyn o bryd yn Lloegr, mae ymgynghoriad cenedlaethol ynghylch a yw'n briodol cynnwys marw-enedigaethau o fewn awdurdodaeth crwneriaid.
